In gesprek met Gertjan Bouwers (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en Bob van Os (Nictiz)
Op 26 maart stemde de Raad van de Europese Unie in met de herziening van de eIDAS-verordening. Het Europees Parlement stemde al eerder in. Hiermee is er een wettelijke grondslag gekomen voor het Europese raamwerk waarbinnen nationaal erkende ID-wallets binnen de Europese Unie gebruikt kunnen worden door burgers en ondernemers die dat willen. Een belangrijke stap, ook voor de toekomst van digitale toegang tot zorg. Nictiz ging naar aanleiding van deze Europese ontwikkeling in gesprek met Bob van Os (programmamanager Digitale Toegang, Nictiz) en Gertjan Bouwers (beleidsmedewerker Cluster Digitale Identiteit, Ministerie van BZK) over de herziene eIDAS-verordening, de komst van de ID-wallets en de impact hiervan op de digitalisering van de zorg in Nederland.
Dataminimalisatie, regie en gemak voor burgers
Met de komst van ID-wallets, op grond van de herziene eIDAS-verordening, is er voor burgers die dat willen meer mogelijkheid om regie te hebben over hun eigen data en wordt dataminimalisatie afgedwongen. Een digitale identiteit in een wallet kan in de toekomst bijvoorbeeld gebruikt worden bij de aanschaf van alcohol. Bob van Os: ‘Bij de aanschaf van alcohol moeten burgers kunnen aantonen ouder dan 18 jaar te zijn. Dat doe je door het laten zien van je ID-kaart aan de verkoper.’ Op deze ID-kaart staat niet alleen je geboortedatum, maar ook informatie die helemaal niet verstrekt hoeft te worden. ‘Denk aan het BSN of je naam. Met de komst van ID-wallets krijgt de verkoper in dit voorbeeld alleen te zien dat de koper van alcohol boven de 18 jaar is’, licht van Os toe.
Herziening eIDAS-verordening
Op Europees niveau is de ambitie om burgers meer regie over hun digitale identiteit te geven en de mogelijkheid te bieden om veiliger digitaal zaken te kunnen doen binnen de EU. Dit heeft geleid tot de herziening van de eIDAS-verordening. Deze herziening belooft met het vrijwillige gebruik van ID-wallets nieuwe mogelijkheden zoals gemak, regie, dataminimalisatie, betrouwbaarheid, veiligheid en efficiëntie. Gertjan Bouwers licht toe: ‘De herziening is een revisie van de bestaande regels over inlogmiddelen. Daarnaast bevat de herziening ook een uitbreiding met zogenaamde ID-wallets. Een ID-wallet is een app waarin je jouw persoonsgegevens en digitale bewijzen veilig kunt opslaan en gebruiken.’ Met de komst van de ID-wallet worden eveneens extra vertrouwensdiensten mogelijk gemaakt: ‘Denk bijvoorbeeld aan de uitgifte van een diploma via een ID-wallet, maar bijvoorbeeld ook het zetten van een handtekening op afstand’, zegt Bouwers.
Foto: Gertjan Bouwers (Ministerie van BZK)
Herziening eIDAS-verordening heeft een breder gebruiksdomein
Met de herziening kunnen burgers die dat willen bij een grotere groep dienstverleners op digitale wijze toegang krijgen tot dienstverlening. Gertjan Bouwers benoemt: ‘De ID-wallets zijn net als DigiD een inlogmiddel, alleen hebben ID-wallets meer functionaliteit en kunnen ze in tegenstelling tot DigiD ook buiten het (semi-)publieke domein gebruikt worden. Waarbij DigiD alleen in het publieke domein gebruikt kan worden, kan een ID-wallet bij zowel publieke als private dienstverleners worden gebruikt.’
Ook op de zorg heeft de verordening impact: ‘De herziene eIDAS-verordening zal gelden voor alle zorgaanbieders met digitale zorgdiensten, van ziekenhuis tot apotheek, de thuiszorg en voor de huisarts’, voegt Bob van Os toe.
Herziening eIDAS-verordening regelt toegang tot private zorgdiensten
De herziene eIDAS biedt veel kansen voor digitalisering in de zorg. Bob van Os licht toe: ‘In Nederland zien we dat er steeds meer gebruik wordt gemaakt van PGO’s of diverse e-health applicaties. Denk bijvoorbeeld aan een app waarmee een patiënt zijn gezondheid monitort en digitaal doorgeeft aan zijn zorgverlener. Veel van deze toepassingen zijn niet BSN-gerechtigd. Dat betekent dat het BSN van de patiënt niet verwerkt mag worden in de applicatie, terwijl zorgverleners het BSN-nummer van een patiënt moeten gebruiken.’ Om toch in te loggen in deze applicaties worden er voor dit soort toepassingen vaak noodverbanden aangelegd, beschrijft van Os: ‘Zo’n noodverband zorgt ervoor dat een patiënt een extra keer moet inloggen. Door de herziene eIDAS kunnen mensen de ID-wallet binnen én buiten het BSN-domein gebruiken. Daarmee is het de oplossing voor het integratieprobleem van digitale zorgdiensten. Het voorkomt dat patiënten extra moeten inloggen en zorgt ervoor dat zorgaanbieders één identificatie- en authenticatiemiddel nodig hebben.’
Gemak voor patiënten, efficiëntie in de zorg
Ook in de zorggerelateerde context biedt de ID-wallet voordelen. Gertjan Bouwers benoemt: ‘Ik vergeet mijn European Health Insurance-card (EHIC) nog weleens als ik binnen Europa op (dienst)reis ben. Met een ID-wallet kan ik in de toekomst geheel vrijwillig ervoor kiezen om mijn verzekeringskaart in de ID-wallet op te slaan.’ Op deze manier kunnen patiënten aantonen dat ze verzekerd zijn. Bob van Os verduidelijkt dat dit efficiëntie kan opleveren voor zorgaanbieders: ‘Als patiënten hun pas vergeten zijn, dan levert het zorgaanbieders administratieve lasten op. Zij moeten nota’s opmaken indien er niet direct bij een verzekeraar gedeclareerd kan worden. Met de komst van de ID-wallets hebben zorgaanbieders direct de juiste data beschikbaar en wordt de papieren stroom verminderd.’
Foto: Bob van Os (Nictiz)
Levensreddende informatie direct beschikbaar voor zorgprofessional
Bob van Os benoemt dat de voordelen verder gaan dan gemak en efficiëntie. Als je erover nadenkt, zijn er binnen het zorgveld vele attributen die in aanmerkingen zouden kunnen komen om op te nemen in een ID-wallet. In sommige gevallen kunnen de attributen zelfs een belangrijke bijdrage leveren aan het zorgproces.
‘In een patiëntsamenvatting staat waardevolle informatie voor zorgverleners bij wie de patiënt niet onder behandeling is. In sommige gevallen hebben patiënten deze informatie niet paraat of zijn ze door andere redenen niet beschikbaar. Zeker in het buitenland kan bijvoorbeeld een patiëntsamenvatting in je ID-wallet levensreddend zijn’, benoemt Bob van Os. Een digitaal recept is een ander zorggerelateerd attribuut dat zich in de toekomst zou kunnen lenen voor digitaal betrouwbaar ontsluiten middels een ID-wallet. Van Os: ‘Als je vliegt naar Spanje, maar jouw koffer met medicatie is geland in Italië, dan kun je met een digitaal recept in je ID-wallet bij de lokale apotheek alsnog een recept halen.’
De toekomst van de ID-wallets
Nu de aangepaste eIDAS is aangenomen, streeft de EC ernaar dat eind van dit jaar de uitvoeringshandelingen conform de eIDAS gereed zijn. In deze regelgeving wordt onder meer het gebruik door dienstverleners vastgesteld. ‘We willen gebruikers ervan kunnen verzekeren dat hun gegevens veilig zijn. Daarom moeten dienstverleners die gebruikmaken van de gegevens in de ID-wallet zich registreren. Op die manier houden we toezicht op veilig gebruik’, licht Bouwers toe. Nadat de uitvoeringshandelingen gereed zijn, moet de ID-wallets twee jaar later beschikbaar zijn en bij dienstverleners gebruikt kunnen worden. In het gunstigste geval heeft elke Europeaan eind 2026 de beschikking over een ID-wallet.
Large scale pilots en programma EDI-stelsel NL
Op Europees niveau worden diverse zorg-use cases in zogenaamde large scale pilots beproefd, waaronder pilots met de EHIC en het digitale recept. Het Bureau LSP coördineert de Nederlandse deelname binnen deze pilots. Ook binnen Nederland worden voorbereidingen getroffen voor de komst van de ID-wallets. Hiervoor is het Ministerie van BZK het programma EDI-stelsel NL gestart: ‘Binnen dit programma wordt naast een publieke wallet ook het stelsel ontwikkeld waarin ID-wallets in Nederland kunnen functioneren’, licht Gertjan Bouwers toe. Verder organiseert het programma ook regelmatig bijeenkomsten met publieke en private partijen over de herziene verordening en de implementatie ervan in Nederland.
Zorgveld betrokken bij voorbereiding komst ID-wallets
Vanwege de impact en de mogelijkheden van de ID-wallets binnen de Nederlandse zorg, zijn ook het Ministerie van VWS en Nictiz betrokken. Zij organiseren onder meer het Maatschappelijk Overleg Digitale Identiteit-zorg (MODI-zorg) waarin het zorgveld geïnformeerd wordt. Bob van Os: ‘Ook kijken we hoe andere landen omgaan met deze ontwikkelingen, onderzoeken we kansrijke use cases en verkennen we de raakvlakken met andere digitale bouwstenen in de zorg. Ook gaan we met leveranciers van ICT in de zorg om tafel om de impact op bestaande infrastructuur te bepalen.’ Bob van Os: ‘Vanwege de impact en kansen die de komst van de aangepaste eIDAS en de ID-wallets teweegbrengen, is het belangrijk dat zorgpartijen geïnformeerd, betrokken en voorbereid zijn. De implementatie van aanpassingen rondom deze Europese ontwikkelingen is haalbaar, maar we moeten wel nu beginnen’. Geïnteresseerde zorgpartijen kunnen hieraan een bijdrage leveren door bijvoorbeeld een use case bij Nictiz aan te dragen.