XDS

XDS

Handreiking Interoperabiliteit

Om informatie tussen XDS Affinity Domains te kunnen uitwisselen, zijn overkoepelende afspraken nodig op alle lagen van interoperabiliteit. In 2015 zijn deze afspraken op verzoek van het toenmalige Regioplatform (platform van samenwerkende Regionale Samenwerkings Organisaties) vastgelegd in de ‘Handreiking Interoperabiliteit tussen XDS Affinity Domains’.  Van dit document is nu een nieuwe versie gepubliceerd voor openbare consultatie, de ‘Handreiking Interoperabiliteit tussen zorginstellingen’ met de daarbij horende bijlagen. Dit uitgebreide document bevat, naast veel achtergrondinformatie over XDS, inrichtingsprincipes, ook toetsbare eisen in de vorm van een Normenkader.

Nationale XDS metadataset

Een van de eisen van het normenkader is, dat alle bij RSO Nederland aangesloten organisaties die gebruik maken van XDS hun Registry op dezelfde manier inrichten. Dit is nodig om voor het eenduidig en interoperabel registreren en opzoeken van medische beelden over de verschillende regio’s heen. Ook de ‘Nationale XDS Metadataset‘ is nu beschikbaar voor openbare consultatie.

Werking van XDS

XDS staat voor Cross-enterprise Document Sharing. Het is een van de technische integratieprofielen van IHE (Integrating the Healthcare Enterprise) en is bedoeld om het delen van medische documenten en beelden tussen samenwerkende zorginstellingen mogelijk te maken, op een gestandaardiseerde en beveiligde manier. Steeds meer zorg is verdeeld over meerdere disciplines en op meerdere locaties. Om goede zorg te kunnen leveren is het delen van informatie van vitaal belang. Met XDS netwerken kunnen zorginstellingen de informatie (met name beelden en documenten zoals verslagen, brieven etc.) direct met elkaar delen.

Een XDS infrastructuur bestaat uit een aantal applicatiemodules die via gestandaardiseerde koppelvlakken met elkaar samenwerken om over zorginstellingen heen beelden en documenten te kunnen registreren, opzoeken, bekijken en ophalen. Onderstaand schema toont de modules die gezamenlijk een XDS infrastructuur vormen. In een XDS infrastructuur (een Affinity Domain) is altijd één Registry (een indexmodule die informatie heeft over alle documenten en beelden) aanwezig. Er kunnen meerdere Sources (documentbronnen), Repositories (opslaglocaties) en Consumers (viewers) in een Affinity Domain aanwezig zijn.

De werking van XDS kan als volgt kort worden beschreven.

Documenten opslaan: een Document Source (bijvoorbeeld een applicatie op een afdeling waar aanvullend onderzoek wordt verricht) stuurt een zojuist gegenereerd document (beeld, verslag etc.), samen met de daarbij behorende metadata, naar een Document Repository (opslagomgeving voor beelden en/of documenten).
De Document Repository slaat het bestand op, en stuurt vervolgens de metadata (aangevuld met de eigen metadata over hoe het bestand weer kan worden opgehaald) naar de Document Registry. De Document Registry bestaat uit een centrale index waarin deze metadata worden opgeslagen.

Documenten opvragen: de Document Consumer vraagt aan de Document Registry welke bestanden er van een bepaalde patiënt beschikbaar zijn. De Document Registry stuurt een lijst terug met de beschikbare documenten (van alle aangesloten locaties).
De eindgebruiker selecteert een van de bestanden uit de lijst, waarna de Document Consumer het gekozen document opvraagt aan de Document Repository  en deze vervolgens toont aan de eindgebruiker.

Eigenschappen van XDS

Doordat de koppelvlakken tussen de onderdelen van een XDS infrastructuur zijn gestandaardiseerd kunnen modules van verschillende leveranciers met elkaar communiceren. Verschillende leveranciers kunnen deze modules op basis van het XDS profiel bouwen; hiermee wordt ook vendor lock-in voorkomen. XDS netwerken kunnen ook met elkaar koppelen, zodat een groter netwerk ontstaat. Hierbij kan ook informatie uit andere Affinity Domains worden gedeeld. Dit is mogelijk door implementatie van (onder meer) het IHE profiel XCA. Andere IHE profielen zorgen voor een beveiligde omgeving, inclusief logging en de mogelijkheid om bepaalde bestanden af te schermen.

In principe is XDS ‘content-agnostisch’, verschillende bestandsformaten kunnen worden opgenomen en ontsloten, zoals PDF, JPG, HL7-CDA, HL7 FHIR, DICOM et cetera. Momenteel wordt XDS vooral gebruikt voor digitale beelduitwisseling, maar in principe kan elk type bestand worden uitgewisseld (bijvoorbeeld ontslagbrieven, lab uitslagen, verslagen en beelden van aanvullende onderzoeken, beeldvormende onderzoeken, et cetera).

XDS netwerken zijn vaak regionaal opgezet. Het gaat hierbij om zorginstellingen die onderlinge afspraken hebben gemaakt voor het delen van de beelden en andere documenten. De röntgenfoto die in het ene ziekenhuis is gemaakt, is direct beschikbaar in het andere ziekenhuis. Dit voorkomt dubbele onderzoeken, maakt second opinions mogelijk en kan het worden ingezet voor workflow-gedreven, multidisciplinaire zorgprocessen (bijvoorbeeld bij multidisciplinair overleg).

Het gebruik van XDS

Het XDS profiel beschrijft vooral de technische afspraken die nodig zijn voor de XDS software, maar daarnaast moeten ook op andere interoperabiliteitsniveaus afspraken worden gemaakt. Een Affinity Domain is meer dan een infrastructuur, het is een samenwerkingsverband tussen instellingen die afspraken hebben gemaakt om medische gegevens met elkaar te delen en zorgprocessen op elkaar af te stemmen. Inmiddels zijn er meerdere, vooral regionaal georiënteerde XDS netwerken in Nederland aanwezig. Daarnaast zijn ook andere organisatievormen rondom XDS netwerken ontstaan, zowel lokaal (per zorginstelling) als categoraal (rondom een bepaald thema).