Databeschikbaar-heid
Databeschikbaarheid omvat het beschikbaar, bereikbaar en bruikbaar hebben van vastgelegde gezondheidsdata van de specifieke informatiebehoefte. Met als achterliggend doel deze in te zetten voor preventie, zorg en welzijn.
Wat is databeschikbaarheid?
Gezondheidsdata zit momenteel voor een groot deel opgesloten in informatiesystemen. Dit verhindert dat die data eenvoudig beschikbaar is voor breder gebruik. Is de data wel beschikbaar, dan is die vaak niet van voldoende kwaliteit om goed te kunnen hergebruiken omdat systemen de data niet kunnen begrijpen.
Het ontsluiten van informatie vindt nu vooral plaats via gegevensuitwisseling die met usecase-gedreven informatiestandaarden mogelijk wordt gemaakt. Databeschikbaarheid streeft ernaar dat gezondheidsdata in informatiesystemen doelgericht beschikbaar is voor meervoudig gebruik. Ten behoeve van de behandeling van een patiënt en voor onderzoeks- en kwaliteitsdoeleinden. Dit is een principieel andere manier van kijken naar het delen van data. Niet de procedures uit het zorgproces zijn leidend voor de beschikbaarheid en het delen van data, maar álle geregistreerde data is beschikbaar voor hergebruik. Van zorgproces-centraal naar patiëntdata-centraal kijken.
Wat is het doel van databeschikbaarheid?
Momenteel zijn gezondheidsdata en functionaliteit van informatiesystemen niet van elkaar gescheiden en dat verhindert breder gebruik van data. Dat maakt gebruikers vaak afhankelijk van hun huidige leverancier voor het kunnen ontsluiten van bruikbare data uit die systemen. Dit belemmert de ontwikkeling van nieuwe toepassingen. Combinatie van data uit verschillende bronnen is niet of slechts beperkt mogelijk en dat bemoeilijkt onderzoek voor innovatie, preventie en beleid. Om passende en waardegedreven zorg te bieden moet data niet alleen beschikbaar maar ook bruikbaar en bereikbaar zijn. Met bruikbaar bedoelen we goede kwaliteit van data. Daarvoor bouwen we bijvoorbeeld een usability framework met toepassingen voor AI en NLP (Natural Language Processing). Voor de bereikbaarheid werkt Nictiz aan het verbinden van data en systemen door bij te dragen aan generieke functies en een landelijk dekkend netwerk.
Hierdoor kan de data adequaat gebruikt worden bij het verlenen van zorg om werkelijk passende hybride zorg te leveren. Daarbij hebben onderzoekers snel de data ter beschikking om beleid, preventie en innovatie in de zorg in overzichtelijke stappen te laten ontwikkelen.
Gegevensuitwisseling versus databeschikbaarheid
Databeschikbaarheid en gegevensuitwisseling worden beiden als term vaak in de context van gegevensbeheer gebruikt. Databeschikbaarheid verwijst naar de mogelijkheid om gegevens te benaderen en te gebruiken wanneer dat nodig is. Het gaat hierbij om de beschikbaarheid van gegevens binnen een bepaald systeem of netwerk. Gegevensuitwisseling daarentegen verwijst naar het proces van het delen van gegevens tussen verschillende systemen of netwerken. Het gaat hierbij om de uitwisseling van gegevens tussen verschillende partijen.
Wat is het voordeel van databeschikbaarheid in de zorg?
Beschikbaarheid van gezondheidsdata is ten behoeve van alle vormen van (her)gebruik. Usecase-onafhankelijk en voor het zorgproces, met nadrukkelijke waarborgen voor patiëntveiligheid en privacy. Dit betreft hergebruik:
- Voor de behandeling van een patiënt, zodat zorgverleners benodigde data in het zorgproces ook direct tot hun beschikking hebben.
- Anders dan voor de behandeling van een patiënt, zodat bijvoorbeeld onderzoekers op een toegankelijke manier grote hoeveelheden data tot hun beschikking hebben of beleidsverantwoordelijken laagdrempelig inzicht hebben in de effecten van het gevoerde beleid zodat adequate sturing mogelijk is.
- Ten behoeve van gezondheid en preventie, zodat burgers, onderzoekers stelselverantwoordelijken, wettelijke partijen en zorgverleners (eigen) gezondheidsdata kunnen gebruiken ter verbetering van persoonlijke en (volks)gezondheid.
Wat is de rol van Nictiz bij databeschikbaarheid?
Nictiz werkt actief aan databeschikbaarheid: we zijn betrokken bij verschillende initiatieven om de data beschikbaar, bereikbaar en bruikbaar te maken. Samen met VWS, ZN en VZVZ werken we aan de visie op databeschikbaarheid binnen de Nationale Visie en Strategie. Nictiz werkt aan generieke, breed toepasbare informatiestandaarden zoals MP9, Lab en CiO.
Nictiz werkt (mee) aan generieke standaarden die het mogelijk maken om data gecontroleerd, beheerst en met vertrouwen beschikbaar te stellen. Denk hierbij aan objectidentificatie, lokalisatie, toestemming en andere noodzakelijke infrastructurele oplossingen.
Ook geven we infrastructureel advies om de integriteit en de actualiteit van de beschikbare data op ieder moment te kunnen waarborgen.
Daarnaast werkt Nictiz ook aan enablers van databeschikbaarheid zoals de API-strategie en de zib-transitie als bouwblokken voor databeschikbaarheid. En zoals eerder genoemd geven we handvatten voor het verhogen van de datakwaliteiten en dragen we landelijk bij aan de uitwerking van de Nationale Visie en strategie. Tevens geven we adviezen over een landelijk dekkend netwerk en het verbinden van infrastructuren, de vormgeving van een landelijk vertrouwensstelsel en de invulling van generieke functies.
Onze experts
Stuur gerust een e-mail naar onze expert Mia.
Meld je aan voor de nieuwsbrief
Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Meld je aan voor de nieuwsbrief en lees elke maand alles over de laatste ontwikkelingen op het gebied van digitale informatie-uitwisseling, projecten, publicaties en events.
Bekijk de privacyverklaring.