In de gedigitaliseerde gezondheidszorg staat de positie van de huisarts op het spel. Er is sprake is van een digitaliserings-paradox: de huisarts is tevreden over het dagelijks gebruik van IT, terwijl in de nabije toekomst een digitale transformatie noodzakelijk is om zijn sleutelrol in de eerstelijnszorg te waarborgen. Om het tij te keren moet de beroepsgroep nu op basis van een heldere toekomstvisie op regionaal niveau aan de slag met landelijke support. Dit concludeert Nictiz naar aanleiding van een onderzoek in de vandaag gepubliceerde whitepaper ‘Toekomst digitalisering eerstelijnszorg Huisartsen’.
Huisartsen liepen altijd voorop als het gaat om informatietechnologie (IT). In 2017 zijn het de huisartsen die digitaal het grootste aantal en de meest complete dossiers bijhouden van patiënten in Nederland in de huisartsinformatiesystemen (HIS). Voor huisartsen is het IT-landschap door de jaren heen steeds complexer geworden. Inmiddels hebben huisartsen (inclusief andere eerstelijnsprofessionals) te maken met een breed scala aan losstaande IT-systemen en leveranciers. Ondanks de complexiteit is de huisarts tevreden en ontbreekt op dit moment de ‘sense of urgency’ om te willen en te kunnen veranderen. De focus ligt primair op de korte in plaats van de lange termijn.
Digitale transformatie vindt buiten praktijk plaats
Vernieuwing blijft beperkt tot de praktijk en een heldere visie ontbreekt. Buiten de praktijk vindt ondertussen een digitale transformatie plaats op zowel internationaal, nationaal als regionaal niveau. Vernieuwing is nodig om te kunnen voldoen aan de Europese Verordening Gegevensbescherming, borging van betrouwbaarheid, volledigheid en integriteit van data conform ISO27001 en NEN7510 en aan wettelijke veranderingen rondom het beschikbaar stellen van zorggegevens aan de patiënt. Juist de huisartsenpraktijk zou hier onderdeel van moeten zijn, want alleen al op regionaal niveau werkt de huisarts samen met verschillende actoren, waaronder patiënt, ziekenhuis, VVT-sector, apotheek, GGZ, fysiotherapeut en gemeente. Ondertussen lopen de ziekenhuizen de achterstand ten opzichte van de eerste lijn in doordat zij het afgelopen jaar flink geïnvesteerd hebben in IT-systemen.
Vijf fundamentele problemen op het vlak van digitalisering
In de whitepaper stelt Nictiz vijf fundamentele problemen vast in de huisartsenzorg:
- Er is beperkte ontwikkelcapaciteit voor vernieuwing bij IT-leveranciers.
- Er moet door huisartsen meer worden geïnvesteerd in vernieuwing, zowel in IT als in de organisatorische veranderingen die voor innovatie nodig zijn.
- Er is landelijk geen gedragen digitale toekomstvisie en meerjarige roadmap voor de eerste lijn.
- Huisartsen organiseren zich onvoldoende eenduidig als klant richting leveranciers.
- Marktwerking is beperkt omdat er maar beperkte beweging in de markt is: maar 3 tot 5% van de huisartsen switcht jaarlijks van IT-leverancier.
Formuleer toekomstvisie en werk oplossingen uit op regionaal en landelijk niveau
Om verandering in gang te zetten, is een heldere visie op de toekomst van de huisartsenzorg nodig om vervolgens snel aan de slag te gaan met oplossingen op zowel landelijk als regionaal niveau. Globaal zijn er twee opties: Of investeren in ontwikkeling van eerstelijns- systemen om tot goede regionale oplossingen te komen, of juist door samen te werken met krachtige partijen met wortels in 2e of 3e lijn (zoals EPD’s). Eerstelijnspartijen zijn nu aan zet om een richting te kiezen en met een heldere meerjarenvisie te komen. Een visie die ook gaat over financieringsmodellen en bundeling van kennis en capaciteit op het vlak van digitalisering van de eerstelijnszorg. Een visie die niet alleen gaat over techniek, maar ook om herinrichting van processen en logistiek.
Nictiz roept de verschillende eerstelijnspartijen op om positie te nemen en snelheid te maken met het in discussie gaan met stakeholders (waaronder de politiek, verzekeraars en ketenpartners) over een concrete aanpak van de digitalisering van de eerstelijnszorg. Om vervolgens de scenario’s uit te werken om deze digitaliseringsparadox te doorbreken.
Meer informatie
Download de whitepaper ‘Toekomst digitalisering eerstelijnszorg Huisartsen’. Voor vragen neem contact op met Quintus Bosman, senior adviseur Nictiz.