Digitale informatievoorziening in de zorg is een spel dat nooit eindigt

NicTALK podcast | aflevering S2.A1

Beluister de aflevering

De aflevering is ook te beluisteren in Spotify, Apple iTunes, Pocket Casts en Google Podcasts.

Het zorgstelsel staat onder druk en moet veranderen voor meer toekomstbestendigheid. Van informatie-uitwisseling naar databeschikbaarheid. Om dit te realiseren moeten we meer gaan samenwerken. Meer van elkaar leren. Meer aan anderen over laten (vertrouwen). Én het gezamenlijke doel voor ogen houden (regie). In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft Nictiz in samenwerking met VZVZ, Zorgverzekeraars Nederland en het ministerie van VWS geschreven aan een Nationale visie en strategie op het gezondheidsinformatiestelsel. Sabine Uitslag gaat in gesprek met Leonique Niessen (directeur-bestuurder bij Nictiz) en Bianca Rouwenhorst (directeur informatiebeleid en CIO bij het Ministerie van VWS) over de noodzaak, urgentie en wat nodig is om het gezamenlijke doel te realiseren. 

Blog – door Leonique Niessen

Digitale informatievoorziening in de zorg is een spel dat nooit eindigt

Samenwerking nodig om het duurzaam gezondheidsinformatiestelsel vorm te geven

Het vertrouwen van de Nederlandse bevolking in het kabinet en de overheid is nog nooit zo laag geweest. Dat is eigenlijk gek, want vanwege corona en de inflatie zijn de overheidsinvesteringen in de zorg de afgelopen twee jaar nog nooit zo hoog geweest. Vertrouwen kun je niet kopen met geld, het zit in andere zaken: het geloof dat de ander goed wil doen, het vertrouwen in andermans kennis, kunde en integriteit. Maar ook het vertrouwen in het systeem, dat de checks and balances in evenwicht zijn. Kortom: het vertrouwen in mens en systeem, in zorg en in ICT. 

Wij functioneren in de zorg al jaren in een systeem van gereguleerde marktwerking. Dat was ooit de oplossing om de kwaliteit van de zorg te verbeteren en de kosten te verlagen. Maar de zorg staat onder druk. Een ouder wordende bevolking, budgettaire beperkingen en een zeer krappe arbeidsmarkt. Dit alles maakt dat het systeem van gereguleerde marktwerking niet meer houdbaar is. Passende zorg vraagt om netwerkzorg, doorbreekt de kolommen tussen de sectoren en financiering én kan niet zonder digitalisering. In netwerkzorg gaat het niet meer om gereguleerde competitie, maar om samenwerking waarin vertrouwen essentieel is.  

Onlangs las ik het boek The infinite game van Simon Sinek. Wat mij daarin aansprak: het gaat niet om winnen of verliezen. Maar om het continue leren hoe het anders en beter kan. Het gaat om de langere termijn en om het beter voor het geheel te krijgen. De zorg is zo’n infinite game. Een wereld die samenwerking stimuleert, want door samenwerking kom je verder. Een wereld waarin je innovaties niet moet afschermen, maar juist moet opschalen. Maar de zorg is georganiseerd als een finite model waar het juist gaat om winnen en verliezen. Bijvoorbeeld van marktaandeel of van aantallen verzekerden. Mijn overtuiging is dat dit finite model ervoor zorgt dat samenwerking onvoldoende op gang komt. Men kijkt en wijst te veel naar elkaar: ‘VWS neemt geen regie’, ‘leveranciers buiten hun positie uit’, ‘afspraken met zorgaanbieders zijn te vrijblijvend’ en ‘artsen registreren niet goed’. Kortom we wijzen naar elkaar en vertrouwen elkaar onvoldoende. Want we willen namelijk best samenwerken maar alleen ‘als jij mijn ideeën of standaarden overneemt’. We willen graag gegevens uitwisselen maar ‘als ik jou niet ken of vertrouw, dan vertrouw ik ook de data niet’. 

En dat spel matcht niet met de huidige aard en vraagstukken in de zorg. Een infinite model gaat over de langere termijn en samenwerken. Samenwerken begint altijd bij jezelf en gaat over vertrouwen en lef. Ben je bereid om en durf je het aan iets te laten voor de ander of iets te vertragen voor het grotere geheel? In het vertrouwen dat de ander dat ook doet om het maatschappelijk doel te dienen. In onze sector die onder druk staat, kunnen we wat mij betreft niet anders. De opgave is namelijk groot, de maatschappelijke behoefte is urgent en de mankracht is beperkt. Waarom zou je dan dingen zelf doen of zelf opstarten als een ander dat al doet of beter kan. Waarom niet het collectief gebruiken om complexe vragen samen om te lossen? Waarom niet de samenwerking zoeken op elementen waar je elkaar kan versterken en waar vooral de burger, de patiënt, de cliënt profijt van heeft? 

Dat geldt des te meer voor het domein van de informatievoorziening in de zorg. Een complex domein waar de core van Nictiz ligt. Als de kennisorganisatie voor digitale informatievoorziening in de zorg, zoeken wij actief de samenwerking om het duurzaam gezondheidsinformatiestelsel vorm te geven. Om daarmee passende hybride zorg in Nederland te faciliteren. Dit doen we met impact en met lef. Het momentum om meer samen te werken en afstemmen is nu, want alle seinen staan op groen: we hebben de Nationale Visie, de Wegiz en de EHDS. Er zijn het IZA, WOZO en GALA én een coalitieakkoord en financiële middelen voor digitalisering in de zorg. Kortom er is focus en geld. Laat dus die complexe vraagstukken maar komen. Want de digitale informatievoorziening in de zorg ís complex en niemand kan dit alleen. Laten we die infinite game met elkaar aangaan en zo komen tot zichtbare resultaten.