Het Nictiz lagenmodel
Het lagenmodel van Nictiz laat zien wat er nodig is voor meer interoperabiliteit, namelijk dat twee zorgorganisaties:
- op vijf lagen afspraken maken met elkaar;
- zich op alle vijf lagen houden aan wet- en regelgeving;
- zich op alle vijf lagen houden aan de regels voor het beveiligen van informatie.
Wil je zelf aan de slag met het Lagenmodel, download dan de toolkit. Je vindt daarin afbeeldingen en PowerPoint dia’s die je kunt gebruiken en aanpassen aan jouw situatie.
Nictiz onderscheidt vijf lagen van interoperabiliteit. Elke laag kent zijn eigen actoren, begrippen en standaarden. Daarnaast zijn er twee randvoorwaardelijke kolommen die op alle lagen van toepassing zijn, te weten wet- en regelgeving en beveiliging. Interoperabiliteit ontstaat als de afspraken op elk van die niveaus op elkaar aansluiten en voldoen aan wet- en regelgeving en beveiligingseisen.
1. Organisatie
Dit niveau heeft betrekking op de organisatorische kant van de samenwerking tussen de betrokken zorgorganisaties: wie zijn er bij de samenwerking betrokken en hoe zijn verantwoordelijkheden en bevoegdheden gedefinieerd? Deze afspraken worden gemaakt op bestuurlijk niveau.
Voorbeeld van standaarden op dit niveau zijn afspraken over het mogen doorverwijzen van een uitbehandelde patiënt.
2. Zorgproces
Dit niveau heeft betrekking op de procesmatige kant van de samenwerking tussen de betrokken zorgorganisaties. In welke concrete zorgprocessen wordt samengewerkt, welke koppelvlakken en overdrachtsmomenten bestaan hierbij tussen de betrokken organisaties. Deze afspraken worden gemaakt met zorgprofessionals en managers.
Voorbeelden voor standaarden in deze laag zijn zorgstandaarden en richtlijnen zoals Zorgstandaard COPD en Richtlijn Overdracht van medicatiegegevens in de Keten.
3. Informatie
Dit niveau heeft betrekking op de informatieaspecten. Welke informatie moet, in het kader van de samenwerking, worden vastgelegd en gedeeld bij de overdrachtsmomenten in zorgprocessen. Deze afspraken worden gemaakt met professionals uit de zorg en informatievoorziening.
Voorbeelden van standaarden op dit niveau zijn terminologiestandaarden, classificaties en informatiestandaarden.
4. Applicatie
Dit niveau heeft betrekking op de zorginformatiesystemen. Welke informatiesystemen zijn bij de betrokken zorgpartijen relevant voor de nodige procesinformatie en hoe wordt de benodigde informatie tussen deze systemen gedeeld? Deze afspraken worden gemaakt door informatici, applicatiebeheerders en ICT-leveranciers.
Voorbeelden van standaarden op dit niveau zijn gestandaardiseerde datadomeinmodellen en syntactische uitwisselingsstructuren zoals LSP en Vecozo.
5. IT-infrastructuur
Dit niveau heeft betrekking op de technische infrastructuur waarbinnen de informatiesystemen van de betrokken partijen zich bevinden, zoals het netwerk, de servers en de database-engine. Het betreft de niet-zorgspecifieke ICT-componenten. Hoe wordt op technisch niveau mogelijk gemaakt dat er informatie kan worden uitgewisseld tussen de betrokken partijen? Welke communicatie-infrastructuur is hiervoor nodig? Welke mechanismen van informatie-uitwisseling worden gekozen? Deze afspraken worden gemaakt door ICT-professionals.
Voorbeelden van standaarden op dit niveau zijn databases en vpn verbindingen.
Wet- en regelgeving
Afspraken op de vijf lagen van het Lagenmodel moeten in lijn zijn met wet- en regelgeving op landelijk en/of internationaal niveau.
Op dit moment zijn met name van belang:
- De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG); deze stelt regels om zorgvuldig omte gaan met privacygevoelige informatie van burgers.
- De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO); deze regelt o.a. de dossierplicht en stelt regels over de geheimhouding van het dossier.
- De Wet gebruik burgerservicenummer in de zorg (Wbsn-z); deze wet regelt het gebruik van het burgerservicenummer bij berichtgeving tussen zorgaanbieders onderling.
Beveiliging
Een tweede aspect om op alle lagen rekening mee te houden is beveiliging. Hierbij gaat het om afspraken over de beschikbaarheid, exclusiviteit en integriteit van alle vormen van informatie.
Betrokken zorgorganisaties moeten ‘in eigen huis’ de zaken op orde hebben. Dat betekent onder meer dat beide partijen de interne organisatie en processen, het vastleggen van informatie, de toegang tot de informatie en het beheer van gebruikte systemen en de infrastructuur goed geregeld moet hebben. Dit is een noodzakelijke voorwaarde voor veilige interoperabiliteit tussen zorgverleners en zorginstellingen.
Download rapport
De informatievoorziening in de zorg is een complex gebied met vele verantwoordelijkheden en belangen. Om de informatievoorziening goed en consistent te analyseren, bespreken en ontwerpen, is structuur nodig. Michiel Sprenger zet in het rapport Elektronische informatie voor gezondheid en zorg uiteen hoe het Lagenmodel voor informatieoplossingen voor gezondheid en zorg helpt bij deze structurering, nu en met het oog op de toekomst.
Meld je aan voor de nieuwsbrief
Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Meld je aan voor de nieuwsbrief en lees elke maand alles over de laatste ontwikkelingen op het gebied van digitale informatie-uitwisseling, projecten, publicaties en events.
Bekijk de privacyverklaring.
Ik wil graag
Contact opnemen
Vrijblijvend